MOXO Sürekli Performans (d-CPT) DEHB Testi birçok dünya ülkesinde aktif olarak kullanılan, bilgisayar ortamında online olarak uygulanan, objektif, klinik olarak onay görmüş, hassasiyeti (%90) ve özgüllüğü (%85) yurt dışı kaynaklı araştırmalar ile bilimsel olarak kanıtlanmış ruhsatlı bir testtir. Ar-Ge çalışmaları Hadassah Üniversitesi (İsrail) öğretim üyeleri Berger ve Goldzweig (2010) tarafından yapılmış olan MOXO, adını dünya Japon dövüş sanatlarından almıştır ve anlamı “sağduyu anı” dır.
MOXO çocuk versiyonu uyaranları yalnızca çizgi karakterlerden oluşmakta, hiçbir sayı ya da harf içermemektedir. Testte harflerin ya da sayıların olmaması, öğrenme güçlüğü (disleksi, diskalkuli vb.) olan DEHB’li çocukların performanslarını öğrenme güçlüğünden doğacak olumsuz performansların önüne geçerek olumlu yönde etkilemektedir. Test esnasında katılımcıdan beklenen; uyaranlar ekrandan sürekli akarken bu uyaranlar üzerindeki dikkatini sürdürmesi ve önceden belirlenerek kendisine sunulmuş hedef görseli her gördüğü anda, elinden geldiği en kısa sürede klavyedeki boşluk tuşuna sadece bir kere basarak tepki (yanıt) vermesidir. MOXO’yu diğer sürekli performans testlerinden ayıran en önemli özellik ise ölçülebilir çeldiriciler (dikkat dağıtıcılar) içermesidir.
Yukarıda bahsi geçen hedef görsel her zaman aynı çocuk yüzüdür. Hedef olmayan görseller ise 5 farklı hayvan karakterinden oluşmaktadır. Hedef olmayan görsellere ek olarak test, günlük ortamı taklit eden görsel ve işitsel çeldiriciler de içermektedir. Bu çeldiriciler sadece görsel (örn. üç kuşun kanatlarını hareket ettirmesi), ya da sadece işitsel olarak (örn. kuşların ötmesi) belirebildiği gibi iki çeldiricinin kombinasyonu olarak da (kuşların kanatlarını hareket ettirmesiyle eş zamanlı olarak ötmeleri) ortaya çıkmaktadır. Her bir çeldirici 3.5 ile 14.8 saniye aralığında değişen zamanda ekranda kalmakta ya da işitilmektedir. Her bir çeldirici arasındaki sabit zaman aralığı ise 0.5 saniyedir (Cassuto, Simon ve Berger, 2013, s.4). Görsel çeldiriciler, yedi farklı çizimden oluşmaktadır. Bunlar; yuvarlak sarı renkte bir zil (ekranda kalma süresi 6.8 saniye), 1 bowling topu ve 6 lobut (ekranda kalma süresi 3.5 saniye), 3 tane kuş (ekranda kalma süresi 9.25 saniye), ışın kılıçlı 1 tane savaşçı (Jedi) (ekranda kalma süresi 14.8 saniye), 1 ışın kılıcı (ekranda kalma süresi 6.8 saniye), 1 uçak (ekranda kalma süresi 8.6 saniye), 1 süper kahraman (ekranda kalma süresi 2.6 saniye).
İşitsel çeldiriciler; her biri bir görsel çeldiriciye denk olan seslerden oluşmaktadır (bowling topunun lobutlara çarpma sesi, zil sesi vb.). Bu çeldiricilerin işitilmesi hedef olan ya da olmayan görsellerin belirmesi ile senkronize değildir. İşitsel çeldiriciler hedef olan veya olmayan görseller hâlihazırda ekranda görünmüşken veya ekranda hiçbir görsel yokken belirmektedirler. Çeldiriciler çocukların günlük yaşantılarında duymaları muhtemel sesler içermektedir. Bu özellik MOXO sürekli performans testini diğer sürekli performans testlerinden ayıran önemli özelliklerden biridir.
Hedef olan ve olmayan görseller ekranda 500-1000 ya da 3000 milisaniye süreyle belirmektedir. Her uyaranın ardından, uyaranın ekranda kaldığı süre kadar boş zaman aralığı verilmekte ve uyarana verilen tepki ne olursa olsun (birden fazla kere boşluk tuşuna basılması gibi), uyaran belirli bir süre boyunca ekranda kalmaktadır. Çeldiricilerin ekranda belirmesi ile hedef olan veya olmayan görsellerin belirmesi arasında herhangi bir senkronizasyon yoktur. Yani çeldiriciler hedef olan veya olmayan görseller hâlihazırda ekranda görünürken veya boş zamanda belirebilmektedirler.
Testin performans endeksleri:
MOXO sürekli performans testi dikkat, zamanlama, dürtüsellik ve hiperaktivite olmak üzere toplam dört performans endeks puanı içermektedir.
Dikkat endeksinde:
Hedef uyaran ekrandayken veya hedef uyaranı takip eden boş sürede verilmiş olan doğru tepkilerin (katılımcının hedef uyarana boşluk tuşuna basarak yanıt vermesi) sayısını değerlendirmektedir. Bu da cevap anından bağımsız olarak katılımcının verdiği doğru tepkilerin değerlendirilmesine olanak sağlamaktadır. Böylece gecikmiş dikkatin ölçümü yapılabilmektedir.
Zamanlama endeksi:
Hedef uyarana ekranda görüldüğü anda verilen doğru tepkilerin sayısını değerlendirmektedir.
Dürtüsellik endeksi:
Hedef olmayan uyaranlara karşı verilmiş tepkilerin [işleme hatalarının (comission error)] sayısını değerlendirmektedir.
Hiperaktivite endeksi:
Dürtüsel tepki olarak kodlanmamış bütün işlem tepkilerinin (comission responses) toplam sayısını değerlendirmektedir. Yani, tepkilerin etkin bir şekilde düzenlenmesinde zorlanma, gereksiz ve istenmeyen tepkiler hiperaktif endeks içerisinde değerlendirilmektedir. Örneğin boşluk tuşuna bir kereden fazla basılması (hedef olan ya da olmayan uyarana karşı gösterilen tepki) veya klavyenin boşluk tuşu dışındaki herhangi bir tuşuna basılması gibi.
Bu çalışma MOXO SÜREKLİ PERFORMANS TESTİNİN DİKKAT EKSİKLİĞİ ve HİPERAKTİVİTE BOZUKLUĞUNDA DEĞERLENDİRME ARACI OLARAK KULLANILMASI adlı çalışmadan alınmıştır. Detaylar için lütfen internette araştırma yapınız.
